દર વર્ષે ભાદ્રપદ માસના શુક્લ પક્ષના દિવસે દેશભરમાં ગણેશ ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે 10 દિવસીય ગણેશોત્સવ 19 સપ્ટેમ્બર મંગળવારથી શરૂ થઈ રહ્યો છે. આ દસ દિવસીય ગણેશ ઉત્સવ 28 સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલશે. આ વર્ષે કેલેન્ડરમાં તફાવતને કારણે ભાદ્રપદ શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિ 2 દિવસની રહેશે. ચતુર્થી તિથિ 18 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થશે અને 19 સપ્ટેમ્બરના રોજ સવારે 10.28 વાગ્યા સુધી ચાલશે. 18 સપ્ટેમ્બરે ગણેશ ચતુર્થી વ્રત મનાવવામાં આવશે અને ગણેશોત્સવ 19 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થશે. આ વખતે મંગળવાર અને ગણેશ ચતુર્થીનો શુભ યોગ રહેશે અને તે સિવાય રવિ યોગ, સ્વાતિ અને વિશાખા નક્ષત્ર પણ રહેશે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર ભગવાન ગણેશનો જન્મ ભાદ્રપદ મહિનાની શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિએ થયો હતો. ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ભગવાન ગણપતિ દરેક ઘરમાં બિરાજમાન થાય છે અને તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે. ગણેશોત્સવના અવસર પર આવો જાણીએ ભગવાન ગણેશ સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો…
હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ, ચતુર્થી તિથિ દર મહિને શુક્લ અને કૃષ્ણ પક્ષમાં આવે છે. ભગવાન ગણેશનો જન્મ ભાદ્રપદ મહિનાના શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિએ થયો હતો, તેથી આ ચતુર્થી બધી ચતુર્થીઓમાં વિશેષ છે. આ તિથિએ દરેક ઘરમાં ભગવાન ગણપતિની સ્થાપના કરવામાં આવે છે અને પૂજા કરવામાં આવે છે.
ભગવાન ગણેશના વિવિધ સ્વરૂપો છે જેમાં દરેક સ્વરૂપમાં સફળ, સુખી અને શાંતિપૂર્ણ જીવન માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સૂત્રો છુપાયેલા છે. ભાદ્રપદ શુક્લ ચતુર્થીના દિવસે ભગવાન ગણેશના સિદ્ધિ વિનાયક સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર, ભગવાન ગણેશ આ દિવસે બપોરે અવતાર લીધો હતો, તેથી આ ગણેશ ચતુર્થી વિશેષ ફળદાયી કહેવાય છે.
ગણેશજીના ઘણા નામ છે પરંતુ આ 12 નામો મહત્ત્વપૂર્ણ છે – સમુખ, એકદંત, કપિલ, ગજકર્ણક, લંબોદર, વિકટ, વિઘ્ન-નાશક, વિનાયક, ધૂમકેતુ, ગણાધ્યક્ષ, ભાલચંદ્ર, ગજાનન. જ્ઞાનનો અભ્યાસ, લગ્ન, પ્રવાસ, નોકરીની શરૂઆત કે અન્ય કોઈ શુભ કાર્ય કરતી વખતે ગણેશજીના 12 નામનો પાઠ કરવાથી કાર્યમાં આવતા અવરોધો દૂર થાય છે અને જીવનમાં સારી સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે.
ગણેશનું વાહન ઉંદર છે; તેમને બે પત્નીઓ છે, રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ. લાભ અને શુભ ભગવાન ગણેશના બે પુત્રો છે. રિદ્ધિમાંથી શુભનો જન્મ થયો જ્યારે સિદ્ધિમાંથી લાભનો જન્મ થયો. સંતોષી માતા ભગવાન ગણેશની માનસ પુત્રી છે. માતા-પિતા ભગવાન શંકર અને પાર્વતી, ભાઈ શ્રી કાર્તિકેય અને બહેન અશોક સુંદરી છે.
શાસ્ત્રો અનુસાર ભગવાન ગણેશએ 64 અવતાર લીધા હતા, જેમાંથી 12 અવતાર ખૂબ જ વિશેષ માનવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશના 12 અવતારોની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશનું પ્રથમ નામ વિનાયક છે. જે અસલી નામ ગણાય છે.
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર ભગવાન ગણેશએ દરેક યુગમાં અલગ-અલગ અવતાર લીધા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તેણે સત્યયુગમાં સિંહ, ત્રેતાયુગમાં મોર અને દ્વાપર યુગમાં ઉંદરનો અવતાર લીધો હતો.
શાસ્ત્રો અનુસાર ભગવાન ગણેશની પૂજામાં તુલસી, તૂટેલા ચોખા, કેતકીનું ફૂલ, સફેદ પવિત્ર દોરો અને સફેદ ચંદન ક્યારેય ચઢાવવામાં આવતું નથી.
ચતુર્થી તિથિ ભગવાન ગણેશને ખાસ સમર્પિત છે. આ સિવાય બુધવાર, અનંત ચતુર્દશી, ધનતેરસ અને દિવાળીના દિવસે ભગવાન ગણેશની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે.
ભગવાન ગણેશ પ્રથમ પૂજ્ય દેવતા છે અને તેમને દુર્વા ઘાસ, લાલ ફૂલ, ચણાના લોટના લાડુ, મોદક અને કેળા ખૂબ જ પ્રિય છે.
ભગવાન ગણેશની પૂજા દરમિયાન તેમના 4 શક્તિશાળી મંત્રોનો જાપ કરવો જોઈએ.
“वक्रतुण्ड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ ।
निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥”
“ऊँ एकदन्ताय विद्महे वक्रतुण्डाय धीमहि तन्नो दन्ती प्रचोदयात्॥”
“ॐ गं गणपतये नमः।”
“ॐ गणेश ऋणं छिन्धि वरेण्यं हुं नमः फट ||”
