રાધા રાણીની જન્મજયંતિ શ્રી કૃષ્ણની જન્મજયંતિના બરાબર 15 દિવસ પછી ઉજવવામાં આવે છે, જે ભાદ્રપદ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તારીખે ઉજવવામાં આવે છે. સનાતન પરંપરામાં શ્રી રાધાજીને ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની શક્તિ માનવામાં આવે છે, જેમના વિના માત્ર તેઓ અધૂરા જ નથી પરંતુ તેમના ભક્તોની પૂજા પણ અધૂરી માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ સાથે રાધાજીની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિને સુખી દામ્પત્ય જીવનનો આશીર્વાદ મળે છે અને જીવનની બધી પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે. પંચાંગ અનુસાર, ભાદ્રપદ મહિનાની શુક્લપક્ષની અષ્ટમી તિથિ 22 સપ્ટેમ્બરે બપોરે 01:35 વાગ્યાથી શરૂ થશે અને 23 સપ્ટેમ્બરના રોજ બપોરે 12:17 વાગ્યા સુધી રહેશે. ઉદયતિથિ અનુસાર રાધાષ્ટમીનો તહેવાર 23 સપ્ટેમ્બરે ઉજવવામાં આવશે.
પહેલા રાધા પછી કૃષ્ણ
રાધાજી કૃષ્ણની પ્રિયતમા છે, તે શ્રી કૃષ્ણના વક્ષઃસ્થળમાં વાસ કરે છે, એટલે કે તે તેમના પ્રાણોની અધિષ્ઠાત્રી દેવી છે. તે કૃષ્ણવલ્લભ છે કારણ કે તે શ્રી કૃષ્ણને આનંદ આપે છે. રાધા શ્રી કૃષ્ણની આરાધના કરે છે અને શ્રી કૃષ્ણ રાધાની આરાધના કરે છે. આ બંને પરસ્પર આરાધ્ય અને આરાધક છે, એટલે કે બંને એકબીજાના ઇષ્ટ દેવતા છે. શાસ્ત્રો અનુસાર પહેલા ‘રાધા’ નામનો ઉચ્ચાર કર્યા પછી ‘કૃષ્ણ’ નામનો ઉચ્ચાર કરવો જોઈએ. જો આ ક્રમ ઉલટાવી દેવામાં આવે તો જીવ પાપને પાત્ર બને છે.
પહેલા કૃષ્ણએ કરી પૂજા
શાસ્ત્રો અનુસાર કારતકની પૂર્ણિમાના દિવસે શ્રી કૃષ્ણએ ગોલોકના રાસમંડળમાં રાધાજીની પૂજા કરી હતી. રાધા-કવચને શ્રેષ્ઠ રત્નોની ગુટિકામાં રાખીને, શ્રી કૃષ્ણએ ગોપો સાથે મળીને તેને તેમના ગળામાં અને જમણા હાથમાં ધારણ કર્યા. ભક્તિ સાથે તેમનું ધ્યાન અને સ્તવન કરીને રાધા દ્વારા ચાવેલું તાંબુલ લીધું અને પોતે ખાધું.
શ્રી કૃષ્ણ પણ રહે છે રાધાને આધીન
એકવાર ભગવાન શંકરે શ્રી કૃષ્ણને પૂછ્યું કે પ્રભુ! તમારા આ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થઈ શકે છે? શ્રીકૃષ્ણે ઉત્તર આપ્યો, હે રુદ્ર! તમે મારી પ્રિય રાધાજીનો આશ્રય લઈને જ મને વશમાં કરી શકો છો, એટલે કે જો તમારે મને પ્રસન્ન કરવો હોય તો રાધા રાણીના શરણમાં જાવ. શાસ્ત્રોમાં શ્રી રાધાજીની પૂજાને ફરજિયાત માનીને કહેવામાં આવ્યું છે કે શ્રી રાધાજીની પૂજા ન કરવામાં આવે તો ભક્તને શ્રી કૃષ્ણની પૂજા કરવાનો અધિકાર પણ નથી. શ્રી કૃષ્ણ પોતે કહે છે કે હું રાધાનું નામ લેનારની પાછળ ચાલુ છું, તેથી ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ તેમને આધીન રહે છે.
પૂજા વિધિ
રાધાષ્ટમીનું વ્રત કરવા માટે, સવારે સ્નાન અને ધ્યાન કર્યા પછી, વિધિ પ્રમાણે આ વ્રત રાખવાનો સંકલ્પ કરો. આ પછી સૌપ્રથમ ભગવાન ગણેશની પૂજા કરો અને પછી ફૂલ, શ્રૃંગાર વસ્તુઓ, ફળ, પ્રસાદ વગેરે ચઢાવીને રાધા રાણીની પૂજા કરો, આ સાથે તમારે શ્રી કૃષ્ણની પૂજા પણ કરવી જોઈએ. શ્રી રાધા મંત્ર ‘ॐ राधायै स्वाहा’ નો જાપ કરવો જોઈએ. રાધાજી શ્રી લક્ષ્મીનું સ્વરૂપ છે, તેથી તેમની પૂજા કરવાથી ધન અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. રાધા નામનો જાપ કરવાથી શ્રી કૃષ્ણ જલ્દી પ્રસન્ન થઈ જાય છે. નારદ પુરાણ અનુસાર, ‘રાધાષ્ટમી’ વ્રત રાખવાથી વ્યક્તિ બ્રિજનું રહસ્ય જાણી છે અને રાધા પરિકરમાં નિવાસ કરે છે.
