સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે (30 જુલાઈ) ના રોજ જણાવ્યું હતું કે, નોંધણી ફી સામાન્ય શ્રેણીના વકીલો માટે રૂ. 750 અને એસસી/એસટી કેટેગરીના વકીલો માટે રૂ. 125થી વધુ ન હોઈ શકે. અદાલતે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું હતું કે રાજ્ય બાર કાઉન્સિલ “પરચુરણ ફી”, “સ્ટેમ્પ ડ્યુટી” અથવા અન્ય શુલ્કના શીર્ષક હેઠળ ઉપરોક્ત ઉલ્લેખિત રકમો પર કોઈપણ રકમ વસૂલ કરી શકશે નહીં. સ્ટેટ બાર કાઉન્સિલ અને બાર કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા એડવોકેટ્સ એક્ટની કલમ 24(1)(f) હેઠળ નિર્દિષ્ટ રકમ કરતાં વધુ રકમના રોલમાં એડવોકેટ્સને એડમિશન આપવા માટે કોઈપણ રકમ વસૂલ કરી શકતા નથી.
S. 24(1)(f) હેઠળ 1961નો એડવોકેટ એક્ટ સ્ટેટ બાર કાઉન્સિલને ચૂકવવાપાત્ર નોંધણી ફી રૂ. જનરલ કેટેગરીના એડવોકેટ માટે બાર કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા તરફ 600/- અને રૂ. 150/-. એસસી/એસટી કેટેગરીના વકીલો માટે, રકમ અનુક્રમે રૂ.100 અને રૂ.25 છે. વિવિધ બાર કાઉન્સિલ દ્વારા વસૂલવામાં આવતી રાજ્ય મુજબની ફીનો વિગતવાર ચાર્ટ અહીં જોઈ શકાય છે. કેટલાક રાજ્યોમાં, નોંધણી ફી રૂ. 40,000 ની હદ સુધી જાય છે. કોર્ટે કહ્યું કે સંસદે એનરોલમેન્ટ ફી નિર્દિષ્ટ કરી હોવાથી બાર કાઉન્સિલ તેનું ઉલ્લંઘન કરી શકે નહીં. કલમ 24(1)(f), એક રાજકોષીય નિયમનકારી જોગવાઈ હોવાને કારણે, તેનું સખત રીતે અર્થઘટન કરવું જોઈએ, અને સંસદે તેની સાર્વભૌમ સત્તાના ઉપયોગ માટે રકમ નિર્ધારિત કરી હોવાથી, રાજ્ય બાર કાઉન્સિલ અથવા બાર કાઉન્સિલ ઑફ ઈન્ડિયા, પ્રતિનિધિ તરીકે કાનૂન હેઠળ, સંસદ દ્વારા નિર્ધારિત રાજકોષીય નીતિમાં ફેરફાર કરી શકતા નથી.
નોંધણી માટે વધારાની ફી નિર્ધારિત કરીને, રાજ્ય બાર કાઉન્સિલોએ નોંધણી માટે વધારાની મૂળભૂત જવાબદારીઓ બનાવી છે, જે એડવોકેટ્સ એક્ટની કોઈપણ જોગવાઈઓ માટે શોધી શકાતી નથી.
ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડ દ્વારા લખવામાં આવેલા ચુકાદામાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે નોંધણી માટેની પૂર્વ શરત તરીકે અતિશય ફી વસૂલવાથી, ખાસ કરીને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા વર્ગના લોકો માટે, તેમના વ્યવસાયને આગળ ધપાવવામાં અવરોધો સર્જાય છે. નોંધણી સમયે ઉમેદવારો પાસે ઓછી એજન્સી હોવાથી, તેઓને બાર કાઉન્સિલ દ્વારા કરવામાં આવેલી અતિશય માંગણીઓ પૂરી કરવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે, કોર્ટે નોંધ્યું હતું.
તે જ સમયે, કોર્ટે જાહેર કર્યું કે ચુકાદાની માત્ર સંભવિત અસર થશે, એટલે કે બાર કાઉન્સિલોએ અત્યાર સુધી વૈધાનિક રકમ કરતાં વધુ એકત્ર કરાયેલ નોંધણી ફી પરત કરવાની જરૂર નથી. કોર્ટે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે બાર કાઉન્સિલ તેઓ વકીલો માટે જે કામ કરે છે તેના માટે અન્ય શુલ્ક લેવાની સ્વતંત્રતા ધરાવે છે, પરંતુ તેઓ નોંધણી ફી તરીકે વસૂલી શકાતા નથી. નોંધનીય છે કે 2023માં 5-જજની બંધારણીય બેન્ચે ઓલ-ઈન્ડિયા બાર પરીક્ષાની માન્યતાને સમર્થન આપતી વખતે બાર કાઉન્સિલ ઑફ ઈન્ડિયાને એ સુનિશ્ચિત કરવા જણાવ્યું હતું કે નોંધણી ફી “દમનકારી” ન બને.
