જ્ઞાનવાપી મસ્જિદના સર્વે રિપોર્ટમાં શિવલિંગ અને તૂટેલી મૂર્તિઓનો ઉલ્લેખ

વારાણસીમાં જ્ઞાનવાપી મસ્જિદના આર્કિયોલોજિકલ સર્વે ઑફ ઈન્ડિયા (ASI)ના સર્વે રિપોર્ટમાં મસ્જિદ સંકુલની અંદર હિંદુ દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ અને અન્ય મૂર્તિઓના ટુકડાઓ દર્શાવવામાં આવ્યા છે.
ASIના સર્વેક્ષણ અહેવાલમાં હનુમાન, ગણેશ અને નંદી જેવા હિંદુ દેવી-દેવતાઓની તૂટેલી મૂર્તિઓ દર્શાવતા કેટલાક ફોટોગ્રાફ્સનો સમાવેશ થાય છે. ફોટોગ્રાફ્સમાં કેટલાક શિવલિંગનો આધાર તેમજ એક શિવલિંગ પણ જોવા મળે છે, તેના નીચલા ભાગ અથવા પાયાનો ભાગ ખંડિત છે.
ASIના સર્વે રિપોર્ટમાં અન્ય વસ્તુઓ પણ દર્શાવાઈ છે જેમ કે સિક્કાઓ, પર્શિયનમાં કોતરવામાં આવેલ રેતીના પત્થરનો સ્લેબ, જર્જરિત અવસ્થાઓમાં રહેલી વિવિધ મૂર્તિઓ. હિંદુ પક્ષે દાવો કર્યો છે કે 839 પાનાના ફોટોગ્રાફ્સ અને અહેવાલો આના મજબૂત પુરાવા છે. જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા હિંદુ મંદિરના પર બનાવવામાં આવી હતી.
હિંદુ પક્ષના વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈને જણાવ્યું હતું કે રિપોર્ટમાં તૂટેલી મૂર્તિઓની સ્થિતિ અને માપની વિગતો છે, જે તેમના દાવાને મજબૂત બનાવે છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે મસ્જિદના નિર્માણમાં હિન્દુ દેવી-દેવતાઓનું તૂટેલી મૂર્તિઓ અને જૂના મંદિરના સ્તંભોના અવશેષો સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. વિષ્ણુ શંકર જૈનના દાવાઓ અહેવાલમાં ચોક્કસ વિગતો તરફ નિર્દેશ કરે છે, જેમાં પથ્થરના સ્લેબ પર ફારસી ભાષામાં શિલાલેખનો સમાવેશ થાય છે જે 17મી સદીમાં મુઘલ સમ્રાટ ઔરંગઝેબના શાસન દરમિયાન મંદિરના ધ્વંસની વિગતો દર્શાવે છે.
હિંદુ પક્ષના વકીલ વિષ્ણુ શંકર જૈનના મતે, આ તારણો જ્ઞાનવાપી મસ્જિદના સ્થળે એક ભવ્ય હિન્દુ મંદિરનું અસ્તિત્વ હોવાનું ભારપૂર્વક સૂચવે છે. તેમણે દાવો કર્યો, “આ પુરાવા દર્શાવે છે કે જ્યારે 17મી સદીમાં ઔરંગઝેબે ભવ્ય મંદિરને તોડી પાડ્યું.” જો કે, અંજુમન અંજામિયા મસ્જિદ કમિટિનું પ્રતિનિધિત્વ કરી રહેલા અખલાક અહેમદે હિન્દુ પક્ષના દાવાઓને સંપૂર્ણપણે ફગાવી દીધા છે. તેમણે અહેવાલના તારણોને માત્ર અગાઉની કોર્ટ દ્વારા આદેશિત કાર્યવાહી દરમિયાન એડવોકેટ કમિશને જે શોધ્યું હતું તેનું પુનરાવર્તન ગણાવી ફગાવી દીધું હતું.
અહેમદે કહ્યું, “ફર્ક એટલો જ છે કે આ વખતે ASI એ પોતાનું માપ લખ્યું છે. પરંતુ હિંદુ પક્ષના દાવાઓ પાયાવિહોણા છે અને તેમાં નિષ્ણાતોની ચકાસણીનો અભાવ છે.” અહેમદે બાંધકામ સામગ્રીની કેટલી જૂની છે એ નક્કી કરવામાં હિંદુ પક્ષની નિપુણતા પર પણ પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો અને નિર્દેશ કર્યો હતો કે ASI રિપોર્ટ પોતે પત્થરો કેટલા જુના છે એ ઉલ્લેખ કરતું નથી. ASI રિપોર્ટમાં તસવીરોમાં હિંદુ દેવી-દેવતાઓના ઉલ્લેખ અંગે અહેમદે કહ્યું કે જે મૂર્તિઓ મળી છે તે અધિકૃત નથી.
ગયા વર્ષે 21 જુલાઈના રોજ પસાર કરાયેલા જિલ્લા અદાલતના આદેશ બાદ, એએસઆઈએ જ્ઞાનવાપી સંકુલનું વૈજ્ઞાનિક સર્વેક્ષણ કર્યું હતું કે કેમ તે નક્કી કરવા માટે કે મસ્જિદ હિન્દુ મંદિરના પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા માળખા પર બનાવવામાં આવી હતી કે કેમ. ASIએ તેનો સર્વે રિપોર્ટ સીલબંધ કવરમાં 18 ડિસેમ્બરે જિલ્લા કોર્ટમાં રજૂ કર્યો હતો.