સુપ્રીમ કોર્ટ આજે ચૂંટણી બોન્ડ સ્કીમ પર મહત્ત્વનો ચુકાદો છે. કોર્ટનો આ નિર્ણય ચૂંટણી બોન્ડ યોજનાની કાનૂની માન્યતાને પડકારતી અરજીઓ પર છે. CJI DY ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની 5 જજોની બેન્ચે ગયા વર્ષે 2 નવેમ્બરે આ કેસમાં પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો.
કેન્દ્ર સરકારે 2018માં બોન્ડ સ્કીમ શરૂ કરી હતી. રાજકીય પક્ષોને મળતા ભંડોળમાં પારદર્શિતા લાવવાના પ્રયાસોના ભાગરૂપે તેની રજૂઆત કરવામાં આવી હતી. તેને રાજકીય પક્ષોને આપવામાં આવતા રોકડ દાનના વિકલ્પ તરીકે જોવામાં આવતું હતું. સ્ટેટ બેંકની કેટલીક પસંદગીની શાખાઓમાં ચૂંટણી બોન્ડ ઉપલબ્ધ છે. કોઈપણ નાગરિક, કંપની અથવા સંસ્થા આ બોન્ડ ખરીદી શકે છે. આ બોન્ડ 1000, 10 હજાર, 1 લાખ અને 1 કરોડ રૂપિયા સુધીના હોઈ શકે છે. કોઈપણ વ્યક્તિ જે કોઈપણ પક્ષને દાન આપવા માંગે છે તે આ ચૂંટણી બોન્ડ ખરીદી શકે છે અને રાજકીય પક્ષને આપી શકે છે. ખાસ વાત એ છે કે દાતાએ બોન્ડમાં પોતાનું નામ લખવું પડતું નથી.
કોંગ્રેસ નેતા જયા ઠાકુર, માર્ક્સવાદી કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી અને એનજીઓ એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR) સહિત કુલ ચાર અરજીઓ સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવી છે, જેમાં ચૂંટણી બોન્ડની માન્યતા પર સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા છે. અરજદારો દાવો કરે છે કે ઇલેક્ટોરલ બોન્ડ દ્વારા આપવામાં આવતી અનામી રાજકીય ભંડોળની પારદર્શિતાને અસર કરે છે અને મતદારોના માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે. તેમનો દાવો છે કે આ યોજના હેઠળ શેલ કંપનીઓ દ્વારા દાનની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. કોર્ટે ગયા વર્ષે 31 ઓક્ટોબરે તેમના પર સુનાવણી શરૂ કરી હતી. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડની બેંચમાં જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા અને જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા સામેલ છે.
