આ છે ખુરશી ખેલ – સ્વચ્છ ઉમેદવાર કરતા ખરડાયેલાની જીતવાની શક્યતા ડબલ રહે છે!

ગુજરાતમાં વિધાનસભા ચૂંટણીની જામી રહી છે અને હવે કઇ બેઠક પર કયા સોગઠાં ગોઠવવા તેનું પક્ષો દ્રારા થઇ રહેલું મનોમંથન અંતિમ તબક્કામાં છે. નોંધવુ રહ્યું કે, મોટાભાગના પક્ષ સ્વચ્છ ઈમેજ ધરાવનારા કરતાં ગુનાઈત ઈતિહાસ તેમજ વધુ નાણા ખર્ચી શકે તેવા ઉમેદવારને ટિકિટ આપવામાં પ્રાધાન્ય આપે છે તે વાત નકારી શકાય એમ નથી. વર્ષ ૨૦૦૪થી અત્યારસુધી લોકસભા–વિધાનસભાની ચૂંટણી લડેલા ગુજરાતના તમામ ઉમેદવારોના વિશ્લેષણ પર નજર કરવામાં આવે તો તેમાં ‘મની પાવર’–’મસલ પાવર’નો પ્રભાવ જોવા મળે છે. આ વિશ્લેષણથી એવું પણ ફલિત થાય છે કે સ્વચ્છ છબીવાળા ઉમેદવારના જીતવાની શકયતા ૧૦ ટકા જયારે ગુનાઈત ઈતિહાસ ધરાવતા ઉમેદવારની જીતવાની શકયતા બમણી એટલે કે ૨૦ ટકા છે.
વર્ષ ૨૦૦૭, ૨૦૧૨, ૨૦૧૪, ૨૦૧૯ની વિધાનસભા ચૂંટણી–પેટા ચૂંટણી લડેલા તેમજ ૨૦૦૪, ૨૦૦૯, ૨૦૧૪, ૨૦૧૯ની લોકસભાની ચૂંટણી લડેલા ૬૦૪૩ ઉમેદવારોમાંથી ૯૭૨ એટલે કે ૧૬ ટકા સામે ગુના દાખલ થયેલા છે. આ પૈકી ૫૧૧ એટલે કે ૮ ટકા સામે ગંભીર ગુનાઓ નોંધાયેલા છે. કુલ ૬૮૫ સાંસદ–ધારાસભ્યોમાંથી ૧૯૧ એટલે કે ૨૮ ટકા અને તેમાંથી ૧૦૯ ગંભીર ગુનો ધરાવતા છે. એસોસિયેશન ફોર ડેમોક્રેટિક રીફોમ્ર્સ (એડીઆર) દ્રારા તૈયાર કરવામાં આવેલા આ વિશ્લેષણ પ્રમાણે ૨૦૦૪ થી આંકડા જોવામાં આવે તો મહિલા ઉમેદવારોની સંખ્યા માત્ર ૬% જેટલીજ છે. વસતીમાં લગભગ અડધો હિસ્સો હોવા છતાં રાજકારણમાં મહિલાઓની ભાગીદારી હજુ પણ ખૂબ જ મર્યાદિત છે.
મહિલા ઉમેદવારોમાં માત્ર ૫ ટકા ઉમેદવાર ગુનાઇત ઈતિહાસ વાળા છે, પણ પુરુષોમાં આ પ્રમાણ ૧૭% છે. સાંસદ –ધારાસભ્યની વાત કરીએ તો, ૬% મહિલા સાંસદ–ધારાસભ્ય ઉપર ગુનાઓ દાખલ થયેલા છે, યારે પુષ સાંસદ–ધારાસભ્યમાં આ પ્રમાણ ૩૦% છે, જે પાંચ ગણું વધારે છે.
ગંભીર ગુનાઓ સંદર્ભે વાત કરીએ તો માત્ર ૫% મહિલા સાંસદ–ધારાસભ્યની સામે ગંભીર ગુનાઓ છે, જયારે પુષ સાંસદ –ધારાસભ્યમાં ગંભીર ગુનાવાળાનું પ્રમાણ ૧૭% એટલે કે, ૩ ગણા કરતાં પણ વધારે છે. એટલે રાજકારણમાંથી ગુનાખોરી ઓછી કરવી હોય તો તમામ પક્ષોએ વધુ અને વધુ મહિલાઓને ઉમેદવારી આપવી પડે તેમ કહી શકાય. આમ, આ સમયગાળામાં કુલ ૬૮૫ ધારાસભ્ય–સાંસદ ચૂંટાયેલા છે. તેમની પાસે સરેરાશ સંપત્તિ પિયા ૫.૯૯ કરોડ છે. બીજી તરફ ગંભીર ગુનાવાળા સાંસદ–ધારાસભ્યો પાસે સરેરાશ સંપત્તિ પિયા ૧૧.૪૨ કરોડ છે. કુલ ૬૦૪૩ ઉમેદવારો સરેરાશ પિયા ૧.૭૧ કરોડની સંપત્તિ ધરાવે છે.